'Gij kunt toch niks!' - Je kind kan vaak veel meer dan je zelf denkt - Begeleiden op een manier dat de verantwoordelijkheid in het juiste kamp ligt (5 min read)

Het gebeurt wel vaker: kinderen die gedrag vertonen waardoor bij vele leerkrachten, en soms ook de ouders, de moed in de schoenen zinkt of het niet meer goed zien komen wat betreft de leerstof. En uiteindelijk ook bij het kind zelf. Een kind waarbij de achterstand zich jaar na jaar opbouwt en het voor henzelf eerder 'toevallig' is dat ie 'erdoor' geraakt en naar het volgende leerjaar kan. En dat het een wonder zal zijn als dat nog eens zou lukken... Zo is er bijvoorbeeld ook Stefan (fictieve naam).

Stefan is op school, als enige van zijn klas. Hij zit in het vijfde leerjaar. Zijn klasgenoten werken van thuis uit. Hij staat bij de leerkrachten bekend als de jongen 'die zijn huiswerk niet maakt, geen moeite doet, liever gaat spelen, waar je aan moet trekken en sleuren om iets gedaan te krijgen'. Ik heb er al iets van gemerkt....

'Eén ding weet ik zeker: Er zit veel meer in dan er nu uitkomt.' 

Vandaag zet ik me bij hem. Hij vindt zijn werk saai en stom en wil er niet aan beginnen. Of één blaadje dan. Zóveel dat hij moet doen (9 bladzijden, een mix van wiskundeoefeningen)! Vandaag dus een beetje en de rest als hij thuis is of verspreid over de rest van de week. Zegt hij.
Heel veel excuses, verhaaltjes en uitvluchten. Over dat hij van zijn mama geen vragen mag stellen aan de juf voor uitleg. Dat hij zijn spelling thuis maakt met zijn mama, want zij kan dat beter uitleggen en dan is het ineens goed. Over dat hij het niet op school maakt, omdat hij anders geen huiswerk meer heeft en zich verveelt. (Thuis heeft hij ook de oplossingen liggen...) Over dat hij zich thuis beter kan concentreren, want daar staan zijn hamsters, zijn liefste vriendjes, en hoort hij het geluid van het aquarium van zijn broer, waar hij rustig van wordt. Ieder heeft zo zijn eigen manier van werken. 
Maar ook over dat hij niets moet hebben van zijn papa, dat die voor hem dood is. Over dat mama heel vaak zegt dat hij 'toch niets kan'. Dat ze heel vaak samen met hem huiswerk maakt. Ja, waarvoor zou je dan nog moeite doen natuurlijk... 
Wat zich thuis voordoet, speelt ALTIJD een rol. 

Ik heb veel gehoord van wat deze kerel vertelde. Wat er ook allemaal van waar is of hoe de vork ook in de steel zit, enkele dingen weet ik zeker: hij heeft een andere aanpak nodig dan totnogtoe gebeurd is. EN. Er zit veel meer in dan er nu uitkomt. 

Ik ben streng (eerder kordaat; streng in de zin van consequent) en laat hem duidelijk weten dat die bundel afgewerkt is voor hij naar huis gaat. Met woorden en intonatie die passen in dat moment. 
Als leerstof saai is, is het mogelijk óf te gemakkelijk, óf hij begrijpt er niet veel van. Ik gok op het laatste. Dat laat hij uiteindelijk ook meermaals weten. Hij werkt zelfstandig aan zijn tafel, ik aan de mijne. Met zijn lichaamstaal geeft hij heel duidelijk aan dat hij er geen jota van begrijpt. Hij vraagt echter niets, dus ik reageer zelf. 

'Ik laat hem heel duidelijk weten dat ik iets anders zie en 

dat ik in hem geloof.'

Ik vraag hem voor wie hij dat werk maakt? Voor mama of de juf of nog iemand anders? Waarvoor hij dat eigenlijk nodig heeft of kan gebruiken in het dagelijks leven? Wat hij kan doen als hij iets niet begrijpt, ook als hij alleen is? Wat je kan doen met opmerkingen van anderen als ze iets over hem zeggen... 

Ik zie hem mogelijk niet meer 1 op 1 dit schooljaar en laat hem heel duidelijk weten dat ik iets anders zie en dat ik in hem geloof. 

Alleen in de klas

Even later zit hij helemaal alleen in het kleine lokaal. Ik hou een tijdje toezicht bij andere kinderen. Als ik terugkom, is er niemand te zien. Stefan is gaan spelen en zijn bundel is (bijna) volledig ingevuld. Hij deed op een kwartier 3 bladzijden. Daar zou hij anders een hele dag voor nemen. Niet alles is juist, maar dat terzijde. Je ziet heel snel waar met de klak naar gesmeten is en waar iets niet begrepen is.
Dat was duidelijk (ik heb hem de week voordien ook al bezig gezien): geen leerkrachten om hem heen die zagen of opmerkingen maken, geen vriendjes die kunnen afleiden, geen computer die voor afleiding zorgt,...
Enkel stilte, rust en Stefan met zijn werk. 

'Kinderen kunnen écht véél meer dan we vaak zien. Of geloven. En eigenlijk kan net dat idee

een groot verschil maken.'

Voor wat hij niet afwerkte, roep ik hem terug naar binnen. Weer opmerkingen. Ik geef uitleg over de leerstof, want die begreep hij niet. Hij dacht zelfs dat het nieuwe leerstof was, wat overigens wel kan. De basis 'is poepsimpel, dat kan elke kleuter', liet hij weten. Die basis is dan ook het belangrijkst, maak ik hem duidelijk. En dat hij dus wél wat kan. De oefeningen laat ik hem opnieuw maken. In no time is hij klaar. Vetten duim! Een hele bundel afgewerkt!

Het is niet dat het nu opgelost is. Verre van. Zijn juf bracht ik op de hoogte. Ik hoop wel dat ik toch iéts heb kunnen duidelijk maken. 

Kinderen kunnen écht véél meer dan we vaak zien. Of geloven. En eigenlijk kan net dat idee een groot verschil maken... Hen de verantwoordelijkheid geven over hún verantwoordelijkheden en die van jezelf als begeleider ook opnemen doet wel degelijk wonderen. 
Niet dat de klasleerkracht niets doet. Met 20 kinderen in de klas heb je heel wat om handen.